ZIMWI LA UBINAFSISHAJI LAMTESA RAIS MKAPA,DHARAU ZAKE KWA NYERERE ZAPELEKEA NBC KUWA HOI ZAIDI NI HAPA
UAMUZI
tata wa Serikali ya Awamu ya Tatu kubinafsisha Benki ya Taifa ya Biashara
(NBC) kwa kuuza sehemu kubwa ya hisa zake kwa wawekezaji binafsi,
umeendelea kuligharimu Taifa, safari hii sababu kubwa ikiwa ni serikali
kushindwa kuongeza thamani ya hisa ilizokuwa ikizishikilia takriban asilimia 30
na sasa, kumeibuka shinikizo ili hisa hizo ziuzwe.
Ubinafsishaji huo kwa njia ya kuuza
sehemu kubwa ya hisa za NBC ulipata kupingwa na watu mbalimbali nchini, akiwamo
Mwalimu Julius Nyerere, aliyeamini kwamba ubinafsishaji wa mashirika au taasisi
za umma ufanyike kwa taasisi zilizokuwa zikiendeshwa kwa hasara tu na si
vinginevyo.
Habari zinasema thamani ya hisa hizo
za Serikali imeporomoka kutokana na Serikali yenyewe kukopa mno ndani ya NBC na
kushindwa kurejesha mikopo hiyo.
“Hisa za Serikali ndani ya NBC hazina
thamani tena kwa sababu serikali imekopa sana kutoka benki hiyo badala ya
kuwekeza ili kulinda thamani ya hisa hizo. Imekuwa ikikopa bila kurejesha
mikopo yake. Hali ni mbaya na tayari kuna maelekezo yametolewa kwa Benki ya
Barclays (mwanahisa mkuu) wasifungue matawi mapya (baada ya kuitwaa NBC) hadi
pale serikali itakapouza hisa zake,” kilieleza chanzo chetu cha habari kutoka
ofisi ya Msajili wa Hazina kwa sharti la kutotajwa jina gazetini.
Hali hiyo inajitokeza katika wakati
ambao tayari aliyekuwa Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali (CAG),
Ludovick Utouh, akiwa amekwishapata kuionya serikali mara kadhaa kuhusu
matumizi yanayozidi uwezo wa kukusanya kodi, matumizi ambayo fedha zake kwa
kiasi kikubwa zinatokana na kukopa katika benki za kibiashara.
“Mbia mkuu katika hisa za NBC
anaishinikiza serikali kuuza hisa zake kwa sababu hazina thamani. Yaani hata
zile hela tulizozibana katika NBC nazo zinapotea,” kilieleza chanzo chetu
kingine cha habari serikalini kuhusu suala hilo.
Wakati hali ikiwa hivyo, uongozi wa
NBC nchini umekwepa kuzungumzia moja kwa moja suala hilo. Kaimu Meneja Masoko
na Masuala ya Biashara wa NBC, Rukia Mtingwa alipoulizwa alijibu; “Hatuwezi
kujibu suala la kukisia hasa kama suala hilo linahusu wanahisa wetu.”
Uongozi wa Wizara ya Fedha nao
haukupatikana hadi tunakwenda mitamboni ili kuelezea suala hilo na hata
walipotafutwa kwa simu, manaibu mawaziri, Adam Malima na Mwigulu Nchemba,
hawakuweza kupatikana, simu zao zikiita bila majibu.
Kwa sasa Benki ya Taifa ya Biashara
(NBC) inaitwa National Bank of Commerce (Tanzania) Limited au kwa kifupi NBC
(Tanzania) Limited. Ni miongoni mwa benki za biashara nchini zinazoendeshwa
chini ya kibali cha Benki Kuu ya Tanzania (BoT), ambacho ndicho chombo cha
udhibiti wa benki kitaifa.
Mwanahisa mkuu wa NBC Tanzania
Limited, Barclays Africa Group Limited imeorodheshwa kwenye Soko la Hisa
Johannesburg na hivi sasa nchini wanamiliki NBC Tanzania Limited na Benki ya
Barclays Tanzania.
Wataalamu wa masuala ya kibenki
wanadhani shinikizo hilo la kutaka hisa za serikali ziuzwe ni katika mchakato wa
kuziunganisha benki hizo mbili za biashara baada ya kuona shughuli za benki
mojawapo kati ya hizo inakabiliwa na changamoto kadhaa.
Taarifa kadhaa zinabainisha kwamba
hadi kufikia Desemba mwaka 2013, NBC (Tanzania) ilikuwa kati ya taasisi kubwa
ya utoaji huduma za fedha nchini, ikikadiriwa kuwa na mali ya thamani (asset
valuation) ya takriban Dola za Marekani milioni 994 sawa na shilingi za
Tanzania trilioni 1.587 na hisa zisizo na riba ya kudumu kwa wanahisa wake
zinazokadiriwa kuwa dola za Marekani milioni 120.4 sawa na shilingi za Tanzania
bilioni 195.
Kwa kuzingatia takwimu hizo za mwaka
jana, ilikuwa ni benki ya nne kimtaji katika biashara, nyuma ya Benki ya
National Microfinance (NMB), Benki ya CRDB na Benki ya FBME.
Historia ya kuanzishwa kwa benki hiyo
inaanzia mwaka 1967 pale Serikali ya Tanzania ilipofanya uamuzi wa kutaifisha
taasisi za fedha, kuwa mali ya umma, zikiwamo benki.
Mwaka 1997, benki hiyo iligawanywa
katika taasisi tatu: Mosi, NBC Holding Corporation; pili; National Microfinance
Bank (NMB) na tatu; NBC (1997) Limited.
Mwaka
2000, Kundi la Kibenki la Afrika Kusini, Barclays Africa Group, kwa wakati huo
likijulikana kama Absa Group Limited, lilinunua sehemu kubwa ya hisa za NBC
(1997) Limited na Serikali ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania ilibakiwa na
asilimia 30 ya hisa wakati mwanahisa mwngine, International Finance Corporation
(IFC) kutoka World Bank Group likiwa na hisa asilimia 15. Kutokana na mauzo
hayo ya hisa, benki hiyo ikaitwa National Bank of Commerce (Tanzania) Limited.
Jedwali la Umiliki wa hisa NBC kwa sasa
National Bank of
Commerce (Tanzania) Stock Ownership
|
||
Rank
|
Name of Owner
|
Percentage Ownership
|
1
|
External Links icon
|
55.0
|
2
|
External Links icon
|
30.0
|
3
|
External Links icon
|
15.0
|
4
|
TOTAL
|
100.0
|
Misuli ya Barclays Africa Group
The
Barclays Africa Group, ambayo awali iliitwa Absa Group Limited, ni kati ya
taasisi ya kibenki yenye nguvu Afrika Kusini, ikiwa na mali zinazozidi dola za
Marekani bilioni 77 kwa mujibu wa taarifa za Juni, mwaka 2013.
Katika
uendeshaji wa shughuli zake za kibenki, taasisi hiyo imekuwa ikiendesha
shughuli zake katika nchi kadhaa kwa njia ya ubia, zikiwamo Angola, Msumbiji,
Tanzania, Namibia na Zimbabwe.
Ukubwa wa NBC Tanzania
Kwa
kuzingatia takwimu za hadi kufikia Oktoba mwaka 2013, NBC Bank Tanzania ilikuwa
na matawi yaliyosambaa maeneo mbalimbali nchini, katika miji mikubwa na midogo,
matawi hayo yakitajwa kuwa ni zaidi ya 90.
Kwa
sasa, Mwenyekiti wa Bodi ya NBC ni Dk. Mussa Assad wakati Mkurugenzi Mtendaji
wake akiwa, Mizinga Melu, mwanamama aliyeteuliwa katika wadhifa huo Mei 20,
mwaka 2013, akitokea katika wadhifa wa ofisa kutoka Benki ya Standard Chartered
nchini Zambia.
Hakuna maoni
Chapisha Maoni