NCHI WANACHAMA WA EAC WAASWA KUUNGA MKONO MSWADA WA KIJINSIA, WANAHARAKATI WASEMA UKIPITA UTALETA MABADILIKO MAKUBWA KATIKA MAENDELEO

Kaimu Mkurugenzi wa Mtandao wa Jinsia (TGNP) Lilian Liund akizungumza na waandishi wa habari kuhusu umuhimu wa nchi wanachama wa Jumuiya ya Afrika Mashariki kuunga mkono mswada wa kijinsia ili kuweza kuleta maendeleo ya kweli katika ukanda huo. Mkutano huo wa siku moja umeandaliwa na asasi ya kusaidia na kuhamasisha maendeleo ya wanawake katika ukanda wa Afrika mashariki (EASSI).  

Sehemu ya wanasemina waliohudhuria Mkutano wa Asasi ya kusaidia na kuhamasisha maendeleo ya wanawake katika ukanda wa Afrika mashariki (EASSI) wakifuatilia kwa makini kuhusu umuhimu wa kuunga mkono mswada wa kijinsia.

Nchi wanachama wa Jumuiya ya Afrika Mashariki (EAC) wameaswa kuunga mkono mswada wa sheria ya usawa wa kijinsia na maendeleo kwani kufanya hivyo kutasaidia kukuza usawa wa kijinsia katika nchi hizo na hivyo kuweza kuinua uchumi wa watu wake
Akizungumza na Waandishi wa habari, Mkurugenzi wa TGNP Lilian Liundi amesema Jumuiya ya Afrika Mashariki lazima ikubali kuondokana na mfumo dume kwa kuunga mkono mswada huo ambao umelenga kukuza usawa wa kijinsia katika Nchi Tano za Afrika Mashariki katika nyanja za kiuchumi,kisiasa,kijamii na kiutamaduni kwa manufaa ya wanawake na wanaume
 

"Lengo kuu la mswada wa sheria ya usawa wa kijinsia na maendeleo wa jumuiya ya Afrika mashariki ni kukuza usawa wa kijinsia katika nchi tano wanachama wa jumuiya ya Afrika mashariki katika Nyanja za kiuchumi, kisiasa, kijamii na kiutamaduni kwa manufaa ya wanawake na wanaume kwa kuziunganisha katika andiko moja la kisheria njia mbalimbali za kudai haki za binadamu ambazo nchi wanachama wa jumuiya ya Afrika mashariki wameziridhia katika ngazi ya bara na kimataifa. (Azimio la Beijing, CEDAW, itifaki ya mkataba wa Afrika kuhusu haki za binadamu na watu ikilenga haki za wanawake Afrika, na malengo ya maendeleo endelevu ya kidunia hususani lengo la 1 kuhusu umasikini, lengo la 5 kuhusu usawa wa kijinsia.)" Alisema

Kampeni hii ilichagizwa na kampeni kama hii katika jumuiya ya nchi za kusini mwa bara la Afrika (SADC) iliyofanywa na mashirika ya wanawake kusini mwa Afrika kushinikiza uwepo wa tamko la SADC kuhusu jinsia ambalo baadae lilibadilika na sasa linajulikana kama itifaki ya jinsia ya SADC.

Kwanini mswada wa sheria ya jinsia na maendeleo wa EAC?

Nchi wanachama wa EAC zimesaini na kuridhia mikataba na matamko mbalimbali za kikanda na kimataifa yanazohusiana na usawa wa kijinsia na haki za wanawake na zina sheria na sera za kitaifa kuhusu usawa wa kijinsia. Hata hivyo, njia hizi ama hazijatiliwa mkazo au hazitatekelezwa ipasavyo ili kulinda haki za wanawake.

Hali hii imewafanya wanawake waendelee kuwa waathirika wa vitendo vya ukiukwaji wa haki za binadamu na imezidisha kiwango cha kutokuwepo kwa usawa katika utawala na shughuli za kibiashara katika ngazi ya kanda, taifa na jamii.

Kwa mfano, wanawake kwenye nchi kama Kenya, Tanzania na Uganda bado wanakumbana na ukeketaji japokuwa kuna sheria zinazokataza jambo hilo. Kwa mujibu wa ripoti ya UNICEF kuhusu ukeketaji mwaka 2013, 27% ya wasichana nchini Kenya wanafanyiwa ukeketaji, 88 nchini Sudan, wakati Tanzania imeongezeka kutoka 28.4% mpaka 31.7% na 1% nchini Uganda.

Kuhusu suala la afya, afya ya uzazi, hali siyo ya kuridhisha kwa nchi zote. Kwa mujibu wa Shirika la Afya duniani (WHO), viwango vya vifo vitokanavyo na uzazi (kwa wastani wa vizazi hai 100,000) kwa nchi wanachama wa EAC ni kama ifuatavyo: Burundi vifo 740, Kenya 400, Uganda 360, Tanzania 410 na Rwanda 320. Viwango hivi vi vya juu sana nab ado nchi husika hazitengi 15% ya bajeti zao kwa ajili ya afya kama ilivyokubaliwa kwenye tamko la Abuja lililozipa nguvu nchi za kiafrika kutenga asilimia hiyo.

Hii ni mifano michache tu ya hali kutokuwepo kwa usawa wa kijinsia kwenye nchi wanachama wa EAC. Nchi wanachama wa EAC wanawajibika kutekeleza njia, sera, sheria, kutenga fedha za kutosha na kuchukua hatua madhubuti kuweza kukabiliana na hali ya kutokuwepo kwa usawa wa kijinsia na kusimamia haki za wanawake na kuondoa vikwazo vinavyokwamisha maendeleo ya wanawake.

Tuatarajia kwamba mara baada ya mswada kuridhiwa na kuwa sheria utazioanisha sheria za nchi wanachama wa EAC na viwango vya kikanda na vya kimataifa vya ulinzi na ukuzaji wa haki za kijinsia na za binadamu, itaendeleza hali ya usawa wa kijinsia na kutokubaguana katika nafasi za maamuzi na uongozi na biashara kwa lengo la kuimarisha fungamano la kikanda na maendeleo endelevu ya jumuiya.

Halikadhalika sheria itakuza ushiriki sawa wa wanawake na wanaume ktika biashara ya kikanda kwa kuanzisha sera za kusaidia na mifumo ya biashara kubwa ambayo inatambua na kuheshimu jinsia zote.

Ndugu wana habari,

Awamu hii siyo tu kwamba tunasukuma kupitishwa kwa sheria kwenye karatasi ila tuna nia thabiti ya kupima mwelekeo wa serikali zetu na utendaji wao katika kutekeleza majukumu yo kuhusu usawa wa kjinsia na maendeleo.

Kwa mara ya kwanza Afrika mashariki tunakwenda kuanzisha kipimo cha hali ya usawa wa kijinsia ndani ya EAC sawa na kile cha nchi za SADC. Taarifa ya hali ya jinsia ndani ya EAC itakayojumuisha kiashiria cha mtizamo wa wananchi itatoka mwezi Oktoba mwaka huu na itahuishwa kila mwaka.

Kwa sasa hakuna utaratibu wa kisheria unaotoa taarifa za kimamlaka au takwimu zinazoweza kutumiwa kuziwajibisha nchi wanachama wa EAC kuhusu majukumu yao yahusuyo masuala ya jinsia. Japokuwa takwimu zisizo rasmi zinakusanywa kuhusu mambo tofauti kwa nyakati tofauti, ushahidi katika tafiti hizo mara nyingine hukosa uthibitisho wa kisayansi au tamko la wazi kuhusu matokeo yanayoambatana na kukosekana kwa uwajibikaji wa pamoja miongoni mwa nchi wanachama.

Kipimo cha hali ya jinsia ndani ya EAC kitakuwa nyenzo kuu itakayofuatilia na kutoa taarifa juu ya haki za wanawake na usawa wa kijinsia ambazo zitakuwa rahisi kueleweka na kusambazwa.

Kipimo cha hali ya jinsia kinatarajiwa kutizama masuala ya usawa wa kijinsia na kufanya ufuatiliaji mara kwa mara. Taarifa ya ufuatiliajiitakuwa muhimu kwa wafanya maamuzi kuona ni kawa namna gani nchi zao zimeweza kutekeleza majukumu yao kuhusua masuala ya jinsia.

Kuwepo kwa kipimo cha hali ya jinsia ni njia muhimu siyo tu ya kuboresha ushirikiano wa wananchi katika masuala ya utawala kwa kuwapatia taarifa muhimu bali ni njia pia ya kuziwajibisha serikali katika utekelezaji wa majukumu yao yahusuyo masuala ya jinsia.

Sheria ya usawa wa jinsia na maendeleo ya Afrika mashariki imechelewa sana! Tunalisihi bunge la Afrika mashariki (EALA) kuharakisha majadiliano ya wazi ya wananchi kuhusu mswada na hatua ya kuupitisha kuwa sheria.

Tunazisihi nchi wanachama wa EAC kuunga mkono mswada wa usawa wa kijinsia na maendeleo wa jumuiya ya Afrika mashariki!

Asasi ya kusaidia na kuhamasisha maendeleo ya wanawake katika ukanda wa Afrika mashariki (EASSI) yenye miaka 20 sasa, ni asasi ya kiraia ya kikanda iliyoanzishwa mwaka 1996. EASSI ina dhima ya kuwezesha ufuatiliaji wa utekelezaji wa mpango kazi wa Beijing (Beijing Platforms for Action [BPFAs]) ambacho ni chombo cha Mkutano wa nne wa wanawake uliofanyika mjini Beijing nchini China mwaka 1995 na mkutano wan ne wa wanawake Afrika uliofanyika Dakar, Senegal. Asasi hii, ambayo imesajiliwa nchini Uganda kama asasi ya kiraia, inafanya kazi na asasi nyingine za kitaifa katika nchi nne zikiwamo Burundi, Eritrea, Ethiopia, Kenya, Rwanda, Somalia, Tanzania na Uganda.
 

Kuanzia mwaka 2008, EASSI kwa kushirikiana na mashirika yanayopigania haki za wanawake ikiwemo TGNP Mtandao (Tanzania) katika nchi tano washirika imekuwa ikifanya kampeni kuhusu upatikanaji wa itifaki ya usawa wa kijinsia ya Afrika mashariki. Itifaki hii ilibadilika baadae na kuwa mswada ambao uliwasilishwa kwenye bunge la JUMUIYA YA Afrika mashariki kama mswada binafsi na hivyo kuwa tayari kusikilizwa na umma katika nchi tano wanachama.