NAIBU WAZIRI GEKUL NA MAFANIKIO YA WUSM

 

Adeladius Makwega

Dodoma-WUSM.

 

JUMAMOSI ya Novemba 13, 2021 Mheshimiwa Innocent Bashungwa Waziri wa Utamaduni, Sanaa na Michezo aliwakilishwa na Naibu wake Bi Pauline  Gekul kuzungumza na wanabari juu ya wizara hii yenye sekta kongwe tatu ambazo zilikuwepo tangu Serikali ya Awamu ya Kwanza wakati wa Uhuru wa Tanganyika mwaka 1961 chini ya Mwalimu Julius Kambarage Nyerere licha ya kuwa sekta hizo zimekuwa zikiwekwa katika wizara mbalimbali.

 

Baba wa Taifa Mwalimu Nyerere aliwahi kusema, “Utamaduni ni kiini ama roho ya taifa lolote, taifa lisilo na utamaduni ni sawa na mkusanyiko wa watu wasio na roho.”

 

Wizara hii tangu Uhuru mwaka 1961 imekuwa kinara wa kusimamia na kuhakikisha taifa linaendelea kuenzi utamaduni imara wa Mtanzania, kuwa na kazi bora za sanaa na taifa lenye umahiri mkubwa katika michezo. Mwaka 1962 Serikali ya Kwanza iliunda Wizara ya Utamaduni wa Taifa na Vijana hatua inayodhihirisha kuwa ni sekta nyeti na muhimu katika kusimamia masuala ya utamaduni wa nchi.

 

Wizara hii inaundwa na sekta tatu ambazo ni Utamaduni, Sanaa na Michezo, akizungumza na vyombo vya habari Jijini Dodoma Waziri Bashungwa ameyataja baadhi ya mafanikio ya sekta zote tatu ambayo amebanisha kuwa yameliweka taifa letu katika ramani ya dunia.

 

Katika sekta ya Utamaduni; “Matumizi ya Kiswahili katika maendeleo ya teknolojia, tunapozungumzia mafanikio ya Kiswahili hatuna budi kuzungumzia mafanikio yake katika uga wa Teknolojia ya Habari na Mawasiliano (TEHAMA). Kampuni ya Microsoft na Linux zimetayarisha programu za kompyuta kwa lugha za Kiafrika, Kiswahili kikiwamo. Programu hizi zitajenga ushirika wa kibiashara na kuwawezesha Waafrika wakiwamo Waswahili kutumia kompyuta katika kazi zao za kila siku.  Mathalani, hivi sasa watumiaji wa programu za Microsoft wataweza kupata nakala za Microsoft Windows, Office, Windows Vista, Windows XP, Office 2003, Office Standard, Edition 2007, Word, Excel, Powerpoint na Outlook. Matumizi ya Kiswahili katika kompyuta yameongeza msamiati wa Kiswahili katika uwanja wa Kompyuta.”

 

Mafanikio mengine ni kuwa kwa sasa Kiswahili kinatumika katika mitandao ya simu na kwenye mashine za kutolea fedha (ATM) za Benki mbalimbali. Pia, Kiswahili kinatumika katika baadhi ya ndege zinazotoa huduma katika nchi za Afrika Mashariki.

 

Tatu ni kupatikana kwa huduma za ukalimani, tafsiri na ithibati. Tanzania imewezesha lugha mbalimbali za kimataifa kutafsiriwa na kufanyiwa ukalimani kwa Kiswahili. Kutolewa kwa huduma hii kumewezesha ujumbe na maarifa yaliyomo katika lugha hizo kuwafikia wananchi kwa Kiswahili. Baadhi ya lugha hizo ni Kiingereza, Kifaransa, Kigiriki, Kicheki, Kireno, Kirusi, Kichina, Kijapani, Kituruki, Kiarabu, Kipolishi, Kihispaniola, Kiitaliano, Kilatini, Kijerumani, Kidachi, Kikoatia, Kisebu, Kibulgaria, Kinorwei, Kidenishi na Kiswidi. Aidha, nyaraka mbalimbali za Kiswahili vikiwamo vitabu vya kiada na ziada vinavyotumika katika ngazi mbalimbali za elimu vimepata ithibati ya matumizi ya lugha.  Mafaniko yanayotokana na kazi hii kuwapo kwa ufasaha na usanifu katika mafunzo ya ngazi mbalimbali za elimu zinazotumia Kiswahili.

 

Mh.Gekul hakuishia hapo, alitaja mafanikio mengine katika sekta hii ya utamaduni ni kuanzishwa kwa programu maalum ya kuenzi historia ya ukombozi wa nchi yetu. Mwaka 2011 Umoja wa Afrika uliridhia Programu ya Urithi wa Ukombozi wa Bara la Afrika kutekelezwa nchini. Programu hii inalengo la kutambua, kuhifadhi na kuendeleza urithi wa ukombozi uliotokana na mapambano ya kufauta uhuru. Aidha, inalenga kuenzi watu walishiriki katika vita vya ukombozi kwa kujenga minara ya kumbukumbu na kuandika upya historia ya ukombozi wa nchi yetu na kurithisha kwa vizazi vya sasa na vijavyo.

 

Tano ni kuanzishwa kwa vituo mbalimbali vya Kiutamaduni (Cultural centers) nchini. Vituo hivi vimeendelea kutumika kwa ajili ya uendeshaji wa shughuli za utamaduni ikiwemo matamasha ya utamaduni ili kuwawezesha wananchi waendelee kujivunia na kusherehekea Utamaduni wao pamoja na kuuza kazi za mikono za kiutamaduni (cultural handcrafts) kwa minajili ya kujipatia mapato.Hayo ni baadhi tu ya mafanikio zaidi ya 20 na ushehe ya sekta hiyo.

 

Wizara hii imetaja mafanikio ya sekta ya sanaa tangu kupatikana kwa Uhuru wa iliyokuwa Tanganyika .

 

“Kuanzishwa kwa Baraza la Sanaa la Taifa (BASATA) ambapo Mwaka 1984 Serikali ilitunga Sheria ya Baraza la Sanaa la Taifa Nambari. 23 ambayo ilianzisha Baraza la Sanaa la Taifa (BASATA). Pamoja na majukumu mengine husajili Wasanii, kutoa vibali vya shughuli za sanaa, kuwatetea wasajiliwa wake, kuwatafutia masoko ya kazi zao na kusimamia uanzishwaji wa mashirikisho ya sanaa nchini. Kuwepo kwa baraza hili kumeifanya sekta ya sanaa kushamiri hadi kufikia sekta kuongoza katika ukuaji kwa mwaka 2018/2019 kwa asilimia 13.7. “

 

Pili, kuanzishwa kwa taasisi ya Hakimiliki Tanzania (COSOTA) mwaka 1999 kwa Sheria ya Hakimiliki na Hakishiriki Namba 7 ambapo pamoja na mambo mengine huwalinda na kuwatetea wabunifu dhidi ya matendo ya uharamia na kusaidia kukusanya mirabaha itokanayo na matumizi ya kazi zao.

 

Tatu, Ongezeko la ajira kupitia sekta ya sanaa nchini, ambapo kufikia Novemba 2017; Zaidi watu milioni 5.5 walikuwa wameajiliwa kupitia sekta ya Sanaa.

 

Nne, mafanikio mengine ni uanzishwa kwa Taasisi ya Sanaa na Utamaduni Bagamoyo (TaSUBa) ambayo ni Kituo kilichotukuka Afrika Mashariki katika mafunzo ya sanaa na utamaduni.

 

Historia ya chuo cha Sanaa Bagamoyo ilianzia mnamo mwaka 1962 ambapo kwa mara ya kwanza katika historia ya Tanganyika iliundwa Utamaduni wa Taifa na Vijana.

 

Mheshimiwa Gekul pia alitazama mafanikio ya sekta ya michezo ambapo alibainisha kuwa Tanzania imefanikiwa kupata jumla ya Medali 16 katika michezo mikubwa kabisa duniani ambayo ni ya Olympic (2), Jumuiya ya Madola (7) na Michezo ya Bara la Afrika (7) na kwamba timu zetu zimeshiriki katika michezo hii mikubwa bila kukosa tangu tupate uhuru wetu.

 

Pili, Tanzania imefanikiwa kuwa na wachezaji wakulipwa katika nchi mbalimbali tangu uhuru, kwa sasa inajumla ya wachezaji 54 wakulipwa katika nchi mbalimbali ambapo (28) ni wachezaji wa mpira wa miguu, (16) mpira wa kikapu, (4) mpira wa wavu, (2) Kabbadi, (2) Netiboli (1) kuogelea na (1) mchezo wa Roliball.

 

Tatu, Tanzania imeshinda vikombe mbalimbali katika mashindano ya kimataifa tangu kupata uhuru wake ambapo kwa upande wa mpira wa miguu kwa wanawake Tanzania imechukua vikombe vitano (5) katika mashindano mbalimbali ya kimataifa ikiwa ni pamoja na COSAFA, EAst Afriaca, CECAFA. Aidha kwa upande wa mpira wa miguu kwa wanaume timu zetu zimefuzu kushiriki kwenye mashindano mbalimbali ambapo Taifa stars imefuzu mara 2 kushikiri fainali za kombe la Afrika AFCON 1980 na 2019 vile fainali za mashindano ya wachezaji wa ndani CHAN mara mbili.

 

Nne, Wanawake hawakuwa wanashiriki katika baadhi ya michezo kabla ya uhuru lakini sasa kumekuwa na ongezekzo kubwa kushiriki katika michezo mathalan mpira wa miguu ambapo sasa ligi ya mchezo huo imeanzishwa na Timu za Taaifa za mchezo huo zimeundwa.

 

Tano, Watalaam wa michezo wameongezeka kwa kuongeza udahili katika vyuo vinavyo fundisha fani ya michezo ikiwa ni pamoja na Chuo cha Maendeleo Malya na Chuo Kikuu cha Dar es salaam. Malya kilidahili wanafunzi 40 mwaka 2013 hadi na kufikia wanafunzi 137 mwaka 2020. Aidha Chuo Kikuu cha Dar es Salaam kilidahili wanafunzi 14 mwaka 1997 hadi kufikia wanafunzi 105 mwaka 2020.

 

Sita, Kwa upande wa mchezo wa ngumi pia kumekuwa na mafanikio makubwa ambapo mabondia wetu wameshinda katika mapambano mbalimbali na kujinyakulia ubingwa wa Bara la Afrika, mabara mengine na dunia, baadhi ya mabondia hao ni pamoja na Hassan Mwakinyo ambaye ni bingwa wa uzito walterweight, Bruno Melchony aliyenyakua mkanda wa International Super Featherweight, Tony Rashid mkanda wa Super Bantaman, Abdalah Shaban Pazi mkanda wa Asia Pacific Superweight na Salin Jengo world Supe featherweight.

 

Saba, Kwenye michezo ya walemavu, Tanzania ilishiriki katika mashindano mbalimbali ya kimataifa, mathalan mwaka 2015 ilishiriki katika mashindano ya Special Olympics yaliofanyika Los Angeles Marekani. Pia kwenye mchezo wa riadha Tanzania ilifanikiwa kupata jumla ya medali 10 (Dhahabu 3, Fedha 4 na Shaba 3).

 

 Nane, Mwaka 2019 Tanzania imeshiriki mashindano ya special Olympic yaliyofanyika Abu-Dhabi na Tanzania kupata jumla ya medali 16 katika mashindano ya Riadha (12 Dhahabu, 1 Fedha na 2 Shaba) mwaka 2020 Tanzania imeshiriki Special Olympic iliofanyika Misri na Tanzania kupata medali 11 (Dhahabu 6, Fedha 3, na Shaba 2). Timu ya mpira wa miguu kwa watu wenye ukemavu kwa mara ya kwanza walishiriki mashindano ya Bara la Afika kwa michezo hiyo na kushika nafasi ya 4.

 

Akihitimisha kuyaeleza mafanikio hayo yaliyosomwa na Naibu Waziri wa Utamaduni Sanaa na Michezo Bi Pauline Gekul kwa niaba ya Waziri wake Innocent Bashungwa alimshukuru sana Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania Bi Samia Suluhu Hassan kwa kuendelea kuwapa ushirikiano na kuwaamini.